“Brugwachtershuisjes zijn mooie plekken die nóg mooier zijn als ze gebruikt of bewoond worden!”
Brugwachter Teus – een levenloze pop – maakt onderdeel uit van het kunstproject van de Dordtse kunstenaar Jan Stroeve, die op deze manier aandacht wilt vragen voor de brugwachtershuisjes en het beroep van brugwachter.
Dit bijzondere kunstproject is te zien in het brugwachtershuisje op de Prins Hendrikbrug in Dordrecht. Het brugwachtershuisje werd rond 1952 gebouwd. Door de jaren heen zijn zowel het huisje als brugwachter Teus een punt van herkenning en ontmoeting geworden. Naast het brugwachtershuisje heeft brugwachter Teus ook een Facebookpagina met bijna vierduizend volgers, waar hij zijn avonturen en ervaringen deelt zoals zijn tijdelijke verhuizing naar Den Bosch.
Sinds 2018 is het huisje een zelfstandig kunstproject van de kunstenaar Jan Stroeve en sluit het project naadloos aan bij de doelstelling van de stichting – het herbestemmen van brugwachtershuisjes. Voor ons een goede reden om Jan Stroeve en Teus uit te nodigen voor dit jubileumgesprek. Alvorens met Jan Stroeve dieper in te gaan op zijn project maken we eerst nader kennis met Teus.
Teus de brugwachter Laten we beginnen bij het begin: wie ben je, wat doe je?
“Teus, sinds 1978 brugwachter op de Prins Hendrikbrug in Dordrecht. Sinds een jaar woont ook mijn vriendin Gerrie op de brug. Zij is zo langzamerhand al aardig ingevoerd met het bedienen van de brug. Slimme tante! Het kostte mij destijds meer tijd om het ‘vak’ onder de knie te krijgen.“
Brugwachter Teus en Gerrie op de Prins Hendrikbrug, Dordrecht
Welke relatie heb jij met brugwachtershuisjes? “Mooie plekken die nóg mooier zijn als ze gebruikt of bewoond worden!”
Hoe ervaar je je werk? “Belangrijke en verantwoordelijk werk! Zonder een brugwachter komt ófwel het waterverkeer óf het wegverkeer tot stilstand.”
Hoe sta jij bekend in je omgeving? “Ik heb sinds een paar jaar veel volgers op Facebook. Daarop schrijf ik over mijn dagelijkse beslommeringen op en rond de brug. Uit de vele reacties valt op te maken dat de mensen het waarderen dat de Prins Hendrikbrug een van de laatste bruggen is waar nog échte bediening is. Ik wil maar zeggen: menselijk contact is óók op een brug waardevol!”
Wat is de betekenis van dit huisje en jouw werk tot de omgeving? “Er is veel belangstelling voor wat er zich in ons huisje afspeelt. Soms staan mensen ongegeneerd naar binnen te loeren, dan voel ik me wel eens een aapje in een dierentuin. Maar er zijn ook dagelijks vele bijzondere ontmoetingen met de bruggebruikers.”
Wat is het leukste moment dat je hebt meegemaakt in Dordrecht? “Dat zijn er velen maar als ik er één moet uitkiezen… afgelopen april werd ik door burgemeester Wouter Kolff koninklijk onderscheiden met het bronzen erekruis van de KBVB (Koninklijke Bond Van Brugwachters) Machtig was dat!”
Je verbleef ook enige tijd in Den Bosch. Wat heb je daar gedaan en hoe beviel het? “Daar had ik een dubbelfunctie: ik was brugwachter van de Hinthamerbrug én sluismeester voor Sluis 0. Geweldige stad en lieve mensen, het is dat ik heimwee naar mijn eigen Dordt had, anders had ik er nog wel gezeten.”
Hoe zie je jouw toekomst? “Nog vele jaren met Gerrie op de mooiste brug van Dordt!”
“Ik wil maar zeggen: menselijk contact is óók op een brug waardevol!” – Teus
Jan Stroeve bij het huisje van Teus en Gerrie
Als theatermaker, beeldend kunstenaar en schrijver is Jan Stroeve betrokken bij kunstprojecten die bijdragen aan het oplossen van sociaal maatschappelijke problemen.
Een van zijn projecten is ‘brugwachter Teus’
“Elke maand wordt brugwachter Teus in een andere setting geplaatst en ik verzin er wekelijks een verhaal erbij. Op de Facebookpagina van Teus kan je lezen wat er allemaal in hem omgaat. Mensen zijn heel nieuwsgierig naar wat hier allemaal komt en houden het heel goed in de gaten,” aldus Stroeve.
Het eenzame brugwachtershuisje op de Prins Hendrikbrug werd onder leiding van Jan Stroeve omgevormd tot “een bijzondere plek waar je fantasie een beetje op hol slaat.”
“Brugwachter Teus is een project dat tussen theater, beeldende kunst en taal in zit.”
Het behoud van cultureel erfgoed
In dit interview gaat Stroeve onder meer in op de betekenis van architectuur voor een stad. Het gaat hem in eerste instantie om het behoud van cultureel erfgoed. Hierbij legt hij de nadruk op zowel het historische karakter van de huisjes als de ruimtelijke kwaliteit. “Het gaat echt om de architectuur. Er zijn ook hele lelijke huisjes die mogen van mij betreft weg als ze niet meer nodig zijn. Het heeft ook zeker met de ligging te maken en het behoud van mooie architectuur. Huisjes die in bepaalde bouwperiodes zijn gebouwd moeten ze natuurlijk bewaren en invulling aan geven. Slopen kan altijd nog hé. Er kan van alles in die huisjes en dat is natuurlijk het leuke ervan. Het huisje wat ik ook heel mooi vind, staat op de Engelenburgerbrug in Dordrecht. Maar ik ben natuurlijk vooral geïnteresseerd in mijn eigen huisje,” aldus Stroeve.
Houd huisjes levend Centraal in zijn gedachten over de toekomst van de brugwachtershuisjes staat de vraag: hoe hou je de huisjes in de belangstelling? “Het is echt moeilijk om een goede invulling te vinden voor de brugwachtershuisjes want het zijn best wel moeilijke plekken om in te vullen.
In het huisje van Teus kan je nog net met twee man staan. Het is piepklein. Je kan er verder niet zo veel mee. Je kan er bijvoorbeeld ook geen cafeetje in beginnen want je hebt geen toilet. Het is allemaal ook een beetje gevaarlijk. Het is dus best ingewikkeld om invulling te vinden voor de brugwachtershuisjes. Dat is de grootste uitdaging van de stichting om de huisjes levend te houden en dat er echt iets gebeurt daarin.
Er wordt vaak gezegd dat kunstenaars daar kunnen exposeren maar als je er twee keer langs hebt gereden dan weet je het wel. Dingen moeten wel constant in beweging blijven en het is belangrijk dat het een soort activiteiten zijn. Dat is ook de kracht van Teus dat er altijd wel iets anders aan de hand is. Mensen blijven nieuwsgierig, “aldus Stroeve.
“Dat is ook de kracht van Teus dat er altijd wel iets anders aan de hand is. Mensen blijven nieuwsgierig,”
Teus maakt verbinding
Stroeve geeft aan hoe belangrijk cultuur-maatschappelijke projecten zijn bij de totstandkoming van onderlinge communicatie en verbinding. “De betekenis van de brugwachtershuisjes hangt echt van de invulling af. Soms rijden mensen er jaren voorbij zonder dat ze de huisjes bekijken. Als je in een huisje iets bijzonders organiseert dan wordt het een punt waar mensen altijd even alert zijn. De huisjes kunnen ook een vorm van communicatie betekenen voor de mensen uit de stad. Je kan daar laten zien wat er speelt op politiek of cultureel gebied. Je kan er van alles doen. Het is een soort etalage op een heel toegankelijk punt. Ik vind het belangrijk dat de huisjes laten zien wat er in een gemeenschap speelt, het brugwachtershuisje van Teus maakt verbinding tussen mensen en er ontstaat onderlinge communicatie. Ik heb laatst meer dan vierhonderd reacties gehad op een berichtje, waarbij mensen zowel op Teus als op elkaar reageerden. De buschauffeur die langs het huisje op de Prins Hendrikbrug rijdt steekt weleens zijn hand op naar Teus. Dat is echt wel bijzonder.”
Centraal in zijn gedachten over de toekomst van de brugwachtershuisjes staat de vraag: hoe hou je de huisjes in de belangstelling? “Het is echt moeilijk om een goede invulling te vinden voor de brugwachtershuisjes want het zijn best wel moeilijke plekken om in te vullen.